Το όνομα ΓΑΡΔΙΚΙ έχει δύο εκδοχές. Η πρώτη προέρχεται από την Σλαύικη λέξη GRAD που σημαίνει πόλις δηλαδή μικρή πόλις η δε δεύτερη εκδοχή είναι ότι η λέξη Γαρδίκι προέρχεται από την λέξη GUARD που σημαίνει οχυρωμένος. Πράγματι το χωριό ήταν μέσα στο κάστρο χτισμένο άρα και καλά οχυρωμένο. Η δεύτερη εκδοχή μάλλον είναι η σωστή αφού στο σύνολο και τα δέκα χωριά ανά την Ελλάδα με το ίδιο όνομα έχουν αρχαία Κάστρα.
Από τις επιστημονικές έρευνες που έγιναν αναφέρεται ως μικρό οχυρωμένο πολισμάτιον από τους Ελληνιστικούς χρόνους κατά την ΙΑ Αρχαιολογική Περιφέρεια Ηπείρου. Στο ίδιο συμπέρασμα μας οδηγεί και ο μεγάλος Γάλλος ιστορικός ΠΟΥΚΕΒΙΛ ο οποίος στην περιοδεία του στην περιοχή στις αρχές του 18ου αιώνα αναφέρει ότι το Γαρδίκι είναι πολύ αρχαιότερο των υπολοίπων χωριών της περιοχής.
Από τις επιστημονικές έρευνες που έγιναν αναφέρεται ως μικρό οχυρωμένο πολισμάτιον από τους Ελληνιστικούς χρόνους κατά την ΙΑ Αρχαιολογική Περιφέρεια Ηπείρου. Στο ίδιο συμπέρασμα μας οδηγεί και ο μεγάλος Γάλλος ιστορικός ΠΟΥΚΕΒΙΛ ο οποίος στην περιοδεία του στην περιοχή στις αρχές του 18ου αιώνα αναφέρει ότι το Γαρδίκι είναι πολύ αρχαιότερο των υπολοίπων χωριών της περιοχής.
Στην συμβολή των ποταμών Τορίτσα και Λαγκαβίστα νότια του χωριού Γαρδίκι βρίσκεται οχυρωμένος οικισμός. Καταλαμβάνει ένα χαμηλό λόφο απόκρυμνο στις τρεις πλευρές του εκτός της βόρειας.
Ο αρχαίος αυτός οικισμός προστατευόταν μόνο στην βόρεια πλευρά του από ισχυρή ισοδομική οχύρωση με δύο πύργους. Οι απόκρυμνες λοιπές πλευρές καθιστούσαν περιττή την ανάγκη οχύρωσης. Ο εσωτερικός χώρος έκτασης 14 στρεμμάτων διαμορφώνεται με την δημιουργία στα οποία διακρίνεται η ύπαρξη κτιρίων ασαφούς κάτοψης. Αξιοσημείωτη είναι της κεραμικής διάσπαρτη σε όλη την έκταση του τοιχισμένου χώρου, βάσει της οποίας ο οικισμός θα μπορούσε να χρονολογηθεί στους ύστερους κλασικούς-ελληνιστικούς χρόνους. Στο γειτονικό Κεφαλοχώρι αποκαλύφθηκε οικογενειακός κιβωτιόσχημος τάφος με πλούσια κτερίσματα (τέλη 3ου ως 100 π.χ,) που ίσως συνδέεται με τον οικισμό
Ο αρχαίος αυτός οικισμός προστατευόταν μόνο στην βόρεια πλευρά του από ισχυρή ισοδομική οχύρωση με δύο πύργους. Οι απόκρυμνες λοιπές πλευρές καθιστούσαν περιττή την ανάγκη οχύρωσης. Ο εσωτερικός χώρος έκτασης 14 στρεμμάτων διαμορφώνεται με την δημιουργία στα οποία διακρίνεται η ύπαρξη κτιρίων ασαφούς κάτοψης. Αξιοσημείωτη είναι της κεραμικής διάσπαρτη σε όλη την έκταση του τοιχισμένου χώρου, βάσει της οποίας ο οικισμός θα μπορούσε να χρονολογηθεί στους ύστερους κλασικούς-ελληνιστικούς χρόνους. Στο γειτονικό Κεφαλοχώρι αποκαλύφθηκε οικογενειακός κιβωτιόσχημος τάφος με πλούσια κτερίσματα (τέλη 3ου ως 100 π.χ,) που ίσως συνδέεται με τον οικισμό
Τέλος θέλω να αναφέρω ότι σε προσωπική συνομιλία του γράφοντος με τον Φιλανδό Διδάκτορα της αρχαιολογίας Mr. Bjorn Forsen μου ανεφέρθη ότι ο πρόσφατα ανακαλυφθείς αρχαίος τάφος στο διπλανό χωριό Κεφαλοχώρι το πιθανότερο να ήταν τάφος ενός εκ των μελών της Βασιλικής οικογένειας του Κάστρου διότι είθιστο στους Ελληνιστικούς χρόνους οι ανώτεροι Αξιωματούχοι του Παλατιού να θάβονται στο σημείο του σκοτωμού τους. Ίδια ακριβώς ευρήματα βρέθηκαν και στον κάμπο της Παραμυθιάς ενώ το Κάστρο βρίσκετε στην Βέλιανη.
Το οχυρό πολισμάτιον του Γαρδκίου κατεστράφη ολοσχερώς από τον Ρωμαίο Στρατηγό Αιμίλιο Παύλο Β’ περί το 167 π.χ. (Hammond) μαζί με τα κάστρα από τις γύρω περιοχές σε αντίποινα της καταστροφής που είχε προξενήσει ο Βασιλιάς Πύρρος της Ηπείρου κατά την εκστρατεία του στην Ιταλία.
Το οχυρό πολισμάτιον του Γαρδκίου κατεστράφη ολοσχερώς από τον Ρωμαίο Στρατηγό Αιμίλιο Παύλο Β’ περί το 167 π.χ. (Hammond) μαζί με τα κάστρα από τις γύρω περιοχές σε αντίποινα της καταστροφής που είχε προξενήσει ο Βασιλιάς Πύρρος της Ηπείρου κατά την εκστρατεία του στην Ιταλία.